Vandaag, op 12 september, neemt Sophie Hermans, minister Klimaat en Groene Groei deze CES-rapporten in ontvangst. Vanaf nu kan je ze ook online lezen.
De Nederlandse industrie verduurzaamt en vervangt steeds meer fossiele energiebronnen en grondstoffen voor duurzame alternatieven zoals waterstof en elektriciteit. Met de juiste randvoorwaardes, kan de industrie deze transitie volbrengen. Een belangrijke randvoorwaarde voor verduurzaming van de industrie is passende energie-infrastructuur. Mede doordat de capaciteit van het elektriciteitsnet zijn grenzen bereikt, ook wel netcongestie genoemd, groeit de noodzaak om de energievraag vanuit de industrie inzichtelijk te krijgen. Dit helpt de netbeheerders op tijd de benodigde energie-infrastructuur aan te leggen. Via de Cluster Energie Strategieën (CES) delen de industrieclusters en de betrokken partijen hun plannen.
Regionale energiebehoeften in beeld
De Cluster Energie Strategieën zijn in de afgelopen 12 maanden opgesteld per industriecluster (Noord-Nederland, Noordzeekanaal-gebied, Rotterdam-Moerdijk, Schelde Deltaregio en Chemelot/Limburg). Daarnaast stelde Cluster6 met de provincies en (regionale) netbeheerders per provincie een (provinciale) CES op. De uitvraag van Cluster6 maakt onder meer inzichtelijk dat een groot deel van de verduurzamingsinvesteringen niet voor 2030 kan plaatsvinden. Om de benodigde investeringen toch te kunnen doen, is (betere) planbaarheid van projecten cruciaal.
Door te focussen op een industriecluster of provincie, kunnen bedrijven, overheden en netbeheerders op detailniveau met elkaar in gesprek over de specifieke energiebehoefte van de industrie. De samenwerking tussen deze partijen is nodig om knelpunten en oplossingsrichtingen in kaart te brengen en gezamenlijk te werken aan een geslaagde energietransitie.
Systeemperspectief
Wat de aanpak van de CES sterk maakt, is dat ieder cluster nadenkt over het totale energiesysteem van de toekomst. Ook als er nog onzekerheden zijn. In de CES keken de clusters naar hun toekomstige elektriciteitsvraag. Maar ook hun behoefte aan waterstof, energieopslagcapaciteit, warmte en CO2- afvang. Kortom, de partijen kozen voor een systeemperspectief.
Emissiereductie en concrete plannen
Dankzij de regionale aanpak staan in de CES’en concrete en tastbare plannen. Als de clusters alle plannen uitvoeren, leidt dit tot een significante afname van broeikasgassen. Neem het innovatieve verduurzamingsproject FUREC bij cluster Chemelot. In het FUREC-project wordt circulaire waterstof geproduceerd uit afval wat essentieel is voor de grondstoffentransitie van bedrijven op Chemelot. En de zeven geplande grootschalige elektrolysers op de Maasvlakte van cluster Rotterdam-Moerdijk. Deze spelen een belangrijke rol om de industrie te verduurzamen én congestie te voorkomen, door stroom van wind op zee direct aan de kust om te zetten in waterstof. Het zijn veel te veel projecten om allemaal te benoemen, dus lichten we er nog maar een paar uit.
Flinke emissiereductie
Uit de plannen van Cluster Noord-Nederland blijkt bijvoorbeeld dat de industrie en energieproducenten in 2030 8,1 Mton CO2-emissies kunnen reduceren van de 9 Mton uitstoot die werd gemeten in 2021. Dat is dus 90%. De plannen van alle industrieclusters opgeteld, leiden zelfs tot een afname van de broeikasuitstoot met 34,6 Mton tussen 2024 en 2030. Dat is vergelijkbaar met het ‘grijze' elektriciteitsgebruik van één miljoen Nederlandse huishoudens over een periode van 8 maanden.
Regionaal CO2-netwerk voor Noordzeekanaalgebied
Eén van de projecten in de CES 3.0 van het cluster Noordzeekanaalgebied, is het regionaal CO2-netwerk. Het cluster verwacht dat de bedrijven via dit netwerk vanaf 2028 1 tot 2 Mton CO2 afvangen. Bovendien draagt het CO2-netwerk bij aan de realisatie van fossielvrije brandstoffen voor de lucht- en scheepvaart van circa 1 Mton. Hiermee vermijdt deze sector de uitstoot van circa 1 Mton CO2.
Multi Utiliteiten Kruising Westerschelde (Schelde-Delta regio)
In de CES 3.0 van de Schelde-Deltaregio draagt het cluster een nieuw project aan voor het Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie & Klimaat (zie hieronder): de Multi Utiliteiten Kruising Westerschelde. Voor de energie- en grondstoffentransitie ontstaat in de regio een groeiende behoefte naar transport per buisleiding. Daarbij komen er nieuwe energiedragers en grondstoffen in beeld zoals waterstof en ammoniak. Deze verschillende brand- en grondstoffen bieden mogelijkheden tot verduurzaming van industrie, mobiliteit en de gebouwde omgeving.
De geografische ligging van de Schelde-Deltaregio vormt, in combinatie met de verspreiding van de havenclusters in het gebied, een extra uitdaging in de aanleg van buisleidingverbindingen. Eén van de meest uitdagende factoren is het kruisen van de Westerschelde. De aanleg van een Multi Utiliteiten Kruising heeft daarom een groot potentieel voor een robuuste en toekomstbestendige infrastructuuroplossing ter ondersteuning van een klimaatneutrale en circulaire industrie.
Prioriteren van projecten
De CES’en zijn nu voor de derde keer gemaakt. Zo borgen we gezamenlijk dat ontwikkelingen in de clusters, vanuit de markt of vanuit beleid continue worden meegenomen in de uitvoering. Hierdoor zorgen we ervoor dat de verduurzaming van de industrie en de daarbij komende verbouwing van het energiesysteem doelgericht wordt aangepakt. Energie-infrastructuur projecten die via de CES’en worden aangedragen, zijn ook kandidaat voor opname in het Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie & Klimaat (MIEK). Projecten onder het MIEK krijgen onder andere extra prioriteit in de investeringsplannen van netbeheerders. Voor dit jaar zijn onder andere het regionale CO2-netwerk in het Noordzeekanaalgebied en de Multi Utiliteiten Kruising in de Schelde Delta regio geselecteerd voor mogelijke opname in het MIEK.
Alle CES’en op een rij
Elk industriecluster publiceert zijn eigen Cluster Energie Strategie op zijn eigen website. Op onze website vind je een overzicht van alle CES’en. Dus benieuwd naar de plannen van onze industrie: op onze CES-pagina worden de komende tijd de CES'en bijgewerkt.Uiteraard vind je op de betreffende pagina ook meer achtergrondinformatie. Daarnaast starten we een artikelenreeks waarin we inzoomen op elke CES.
Bedrijven, overheden en netbeheerders zijn nu aan zet om de projecten uit te voeren!