Daarbij zijn er wel zaken die beter kunnen én moeten, bijvoorbeeld rond snellere besluitvorming en realisatiekracht. Dat bleek ook uit een recente flitspeiling onder onze stakeholders (industrie, netbeheerders en overheden).
In oktober 2023 startte het NPVI met de clusteraanpak. Een intensievere publiek-private samenwerking is essentieel om de verduurzaming van de industrie versneld te realiseren. Daarom zijn er 6 clusterregisseurs benoemd door voormalig minister Economische Zaken en Klimaat (Micky Adriaansens).
Zij zijn benoemd om te sturen op de voortgang van verduurzamingsprojecten en het oplossen van knelpunten bijvoorbeeld tussen (industriële) bedrijven, overheden en netbeheerders over investeringen in de energie-infrastructuur. Ook kreeg ieder cluster een projectmanagementorganisatie (PMO) om de uitvoeringsstructuur binnen het cluster te versterken.
Eind oktober 2024 besloot de NPVI Stuurgroep, onder voorzitterschap van de minister van Klimaat en Groene Groei (Sophie Hermans) verder te gaan met de clusteraanpak. Clusterregisseurs geven aan graag meer betrokken te worden bij trajecten in hun regio (breder dan scope NPVI). Ze werken momenteel aan verdere concrete voorstellen. Dit besluit haakt goed aan op een flitspeiling die wij hebben uitgevoerd. 70 stakeholders gingen in op ons verzoek en vulden in mei/juni 2024 de enquête in.
Overkoepelende uitkomsten flitspeiling
De flitspeiling bestond uit een enquête en aanvullende interviews bij een beperkt aantal stakeholders per cluster. Via deze peiling konden stakeholders delen hoe de clusteraanpak tot nu toe functioneert en waar verbetering mogelijk is.
De uitkomsten van de interviews zijn in lijn met de uitkomsten uit de enquête, mogelijk worden deze later ook gedeeld – uiteraard alleen met akkoord van de betrokken stakeholders. Er bestaat bij geen van deze stakeholders twijfel: ga vooral door! We lichten de overkoepelende uitkomsten toe en zoomen in op de benoemde verbeterkansen.
Governance, uitvoeringsstructuur en samenwerking
Uit de flitspeiling blijkt dat stakeholders tevreden zijn over de belangenbehartiging en informatie-uitwisseling. Maar de besluitvorming mag sneller en de uitvoeringskracht groter. Belangrijk daarom om in te blijven zetten op ‘besluiten’ in plaats van ‘informeren’. Het Rijk mag daarbij vaker de regie nemen. Het type regie dat nodig is, is afhankelijk van de situatie.
Clusterregisseurs hebben het mandaat vanuit het ministerie van Klimaat en Groene Groei om bestuurlijke en/of bedrijfspartners aan te spreken om zich te houden aan afspraken. Wat daarbij helpt de komende periode is verdere ondersteuning (via communicatie en kamerbrieven) vanuit het ministerie in samenwerking met bijvoorbeeld het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW).
De gezamenlijke afstemming is sinds de clusteraanpak verbeterd. Toch geven respondenten aan dat nog niet altijd duidelijk is wie waar (eind)verantwoordelijk voor is. Ook is onduidelijk hoe de besluitvorming gaat op verschillende trajecten en projecten. Er lopen al initiatieven om de samenhang van projecten, beleidstrajecten en beslismomenten beter in kaart te brengen, bijvoorbeeld via het traject ‘gebiedsgericht werken’.
Een aanbeveling uit de flitspeiling is dan ook om samen glashelder te maken wie (eind)verantwoordelijk is voor specifieke besluitvorming én wanneer deze beslissingen in de tijd vallen. Het betrekken van de clusterregisseurs en de PMO’s bij deze initiatieven is belangrijk. Ook de samenwerking met IenW is cruciaal, omdat het ministerie betrokken is bij veel verduurzamingsprojecten van de industrie.
Projectmanagementorganisaties
PMO’s bewijzen hun meerwaarde. Dit doen zij op het gebied van kansen zien en benutten op versnelde verduurzamingsopties en het oplossen van acute knelpunten voor de industrie in de clusters. Dat is een mooi resultaat, want dit is een van de belangrijkste doelen van de clusteraanpak. Wel kunnen ze bijvoorbeeld de aanwezige kennis en expertise van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) nog meer gebruiken.
RVO is namelijk bij veel dossiers betrokken. De strategische samenwerking tussen de PMO’s en (industriële) bedrijven mag nog sterker worden, voor zover dit bijdraagt aan een beter inzicht in de samenhang tussen de projecten. Een aandachtspunt is daarom om de meerwaarde van de extra inzet af te wegen tegen de opbrengst van het verbeterde inzicht. Het doel van het NPVI en het werk in de clusters moet uiteindelijk gericht zijn op het realiseren van de verduurzamingsprojecten.
Clusterregisseurs
De komst van clusterregisseurs zorgde in alle clusters voor meer sturing op projecten. Dit zorgt voor meer inzicht in knelpunten en risico’s.
Daarnaast worden clusterregisseurs als onafhankelijk gezien en dit versterkt de publiek-private samenwerking om de industrie te verduurzamen. De clusterregisseurs en het Rijk trekken de komende periode samen verder op om ervoor te zorgen dat de juiste knelpunten en thema’s op de agenda komen en kunnen worden opgelost.
“Als clusterregisseur kun je door een slimme interventie soms net het verschil maken. Onze onafhankelijke rol helpt daarbij. Zo werken we samen aan de randvoorwaarden waarbinnen de industrie kan verduurzamen”
Clusterregisseur Mark Verheijen
Vooruitblik op thema’s voor 2025 en verder
Er is een sterke wens voor het versnellen van vergunningverlening en voldoende fysieke ruimte voor de verduurzamingprojecten van de industrie. Er lopen in de clusters meerdere separate trajecten over de fysieke ruimte waarbij de clusteraanpak is aangesloten of het onderzoek leidt. Deze trajecten geven meer inzicht in de benodigde ruimte. Voor vroegtijdige aankoop van gronden is het noodzakelijk dat ook duidelijk wordt wat de rolverdeling is tussen de verschillende partijen. Ook rond vergunningverlening lopen verschillende initiatieven, o.a. vanuit cluster Rotterdam met een vergunningenloods. Een aandachtspunt is om de verschillende initiatieven op de voet te volgen en bij aantoonbaar succes in te zetten in de brede clusteraanpak.
Kortom: het besluit van de NPVI Stuurgroep om door te gaan met de clusteraanpak wordt onderstreept door de stakeholders. Als het NPVI de verbeterpunten meeneemt, wordt de aanpak alleen maar beter.
*Beeld: De clusterregisseurs van links naar rechts: Cees Oudshoorn, Tjisse Stelpstra, Ingrid Post, Mark Verheijen, minister Sophie Hermans en Barbara Huneman.
Ook interessant