Het Perspectief op de Chemie laat zien hoe Nederland zijn chemiesector wil vergroenen . In de Visie op Duurzame Koolstof in de Chemische Industrie schetst het kabinet een transitiepad waarin de sector overstapt op niet-fossiele grondstoffen. Deze beleidsdocumenten die zijn opgesteld samen met de sector, geven richting aan een toekomstbestendige, circulaire en concurrerende chemie.
De strategische waarde van de chemie
De chemie is belangrijk voor Nederland. Onze chemische sector is onderdeel van het grootste chemiecluster van Europa (ARRRA). De sector levert grondstoffen voor bijna alle vitale industrieën: van energie en voeding tot gezondheid en defensie. Zo’n 96% van alle producten bevat chemische onderdelen. De chemie speelt bovendien een sleutelrol in de circulaire economie met het sluiten van de kringloop door het hergebruik van materialen mogelijk te maken.
Grondstoffentransitie van fossiel naar duurzaam
Voor een klimaatneutrale en circulaire toekomst moet de chemie overstappen van fossiele naar duurzame koolstof. De Visie op Duurzame Koolstof laat zien hoe dat kan. Er zijn drie bronnen van duurzame koolstof; secundaire grondstoffen (zoals plastic afval), duurzame biogrondstoffen en CO2. Deze duurzame koolstof kan via drie routes worden ingezet om fossiele koolstof te vervangen:
- Directe vervanging: fossiele koolstof vervangen door duurzame alternatieven in bestaande installaties, bijvoorbeeld verwerking van afval dat moeilijk mechanisch te recyclen is in krakers.
- Nieuwe productieroutes: duurzame koolstof gebruiken voor bestaande producten via nieuwe routes, zoals bio-methanol.
- Nieuwe chemie: nieuwe materialen maken op basis van duurzame koolstof, zoals biopolymeren.
Deze routes vragen tijd en investeringen, maar vormen samen de basis voor een circulaire en concurrerende chemie in 2050.
Balans tussen afbouw en opbouw
De overgang naar duurzame chemie vraagt om een goede balans tussen opbouw en afbouw. De Visie beschrijft drie beleidsrichtingen:
- Opbouw: nieuwe, duurzame productieroutes opzetten.
- Ombouw: bestaande installaties aanpassen voor directe vervanging van grondstoffen.
- Afbouw: fossiele grondstoffen stap voor stap verminderen.
De nieuwe, duurzame chemie heeft tijd nodig om op gang komen en zal de voordelen die voortkomen uit de verwevenheid van de huidige chemie nodig hebben. Het is daarom van belang dat de huidige industrie niet verdwijnt voordat de nieuwe chemie daarop gestoeld kan worden.
Groen verdienvermogen
Het kabinet ziet twee belangrijke groeirichtingen voor duurzaam verdienvermogen in de Nederlandse chemie:
- Groene basischemie: werkt met duurzame koolstof en gebruikt bestaande infrastructuur, kennis en logistiek.
- Geavanceerde chemie: richt zich op hoogwaardige toepassingen, bijvoorbeeld in hightech, farma en voeding.
Deze tak groeit snel en biedt veel kansen voor Nederland. Voor beide richtingen zijn goede randvoorwaarden belangrijk: genoeg groene energie, voldoende ruimte en infrastructuur, goed opgeleid personeel en een aantrekkelijk investeringsklimaat.
Van visie naar uitvoering
De beleidsstukken laten zien waar we heen willen, maar de vraag hoe dit precies moet worden uitgevoerd, zal het komende jaar worden uitgewerkt in een gezamenlijke beleids- en uitvoeringsagenda van overheid en sector.
Het verduurzamen van de sterk internationale chemische industrie kan Nederland niet alleen, maar gelukkig werkt ook Europa mee. Zo lanceerde de Europese Commissie het European Chemicals Action Plan, met maatregelen die goed aansluiten op de Nederlandse koers.
Met het Perspectief op de Chemie en de Visie op Duurzame Koolstof zet het kabinet de lijnen uit voor een concurrerende, circulaire en klimaatneutrale chemische industrie. De realisatie daarvan zal niet vanzelf gaan en vraagt om samenwerking tussen overheid, bedrijven en kennisinstellingen. Tegelijkertijd biedt de transitie grote kansen voor vernieuwing en voor het versterken van groen verdienvermogen in Nederland.
Lees verder
Op rijksoverheid.nl vind je de Kamerbrief, met als onderliggende stukken het Perspectief op de Chemie en de Visie op Duurzame Koolstof in de Chemische Industrie.
Mogelijke maatregelen
Om de transitie te versnellen, worden onder andere de volgende maatregelen voorbereid:
- Groene marktcreatie: stimuleren van duurzame materialen via Europese normering.
- Financiering: gericht op investeringen in emissiereductie, circulaire grondstoffen en nieuwe installaties.
- Synergie in clusters: beter benutten van reststromen en halffabricaten.
- Innovatie: investeren in R&D bij bedrijven en kennisinstellingen.
- Industriebeleid: opschalen van geavanceerde chemie en aantrekken van buitenlandse R&D-centra.
- Experimenteren: ruimte bieden voor kleinschalige, innovatieve technologieën.
- Vergroten aanbod duurzame koolstofdragers: zoals biogrondstoffen en hergebruik van CO₂.
Deze maatregelen moeten ervoor zorgen dat de chemiesector sneller kan overstappen op duurzame koolstof en tegelijkertijd concurrerend blijft.